Ο ηθικός ξεπεσμός της νέας γενιάς και άλλοι μύθοι

Μεταξύ πολλών άλλων κοινωνικών ζητημάτων, αυτό που συζητείται έντονα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, είναι ο δήθεν ηθικός ξεπεσμός της νέας γενιάς. Πρόκειται για μία διαπίστωση που αρχικά με έβαλε σε δελεαστικές σκέψεις σχετικά με την εγκυρότητά της αλλά στη συνέχεια, ύστερα από πολύ μελέτη και συλλογισμό, συνειδητοποίησα πως πρόκειται για έναν από τους πολλούς μύθους που δημιουργούνται και διακινούνται από συγκεκριμένες κατηγορίες προσώπων προκειμένου να καλυφθούν τα ουσιαστικά προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας.

«Οι νέοι είναι τεμπέληδες», «οι νέοι δεν έχουν σεβασμό», «οι νέοι τα περιμένουν όλα έτοιμα», «οι νέοι έχουν υπερβολικές απαιτήσεις», «οι νέοι ενδιαφέρονται μόνο για την καλοπέρασή τους», «οι νέοι βιάζονται και επιδιώκουν το εύκολο χρήμα», «οι νέοι είναι ασυνείδητοι», και τόσα πολλά ακόμη, είναι αυτά που ακούγονται επί καθημερινής βάσης στις συζητήσεις μεταξύ πολλών συνανθρώπων μας. Δεν είναι λίγοι οι νέοι δε, που από την υπερβολική παραπληροφόρηση έχουν πειστεί και οι ίδιοι ότι η γενιά τους είναι όντως προβληματική και ως εκ τούτου, συμμετέχουν και αυτοί με τη σειρά τους σε τέτοιου είδους τοξικές συζητήσεις.

Η πραγματικότητα όμως είναι εντελώς διαφορετική. Αυτό που ενοχλεί, και δη την προηγούμενη γενιά, δεν είναι «ο ηθικός ξεπεσμός των νέων» αλλά το γεγονός ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας και η ταχύτατη διάδοση της πληροφορίας (είτε θετικής, είτε αρνητικής) σε κάθε γωνιά του πλανήτη ξεσκέπασε τον δικό της ηθικά ξεπεσμένο κόσμο, που με τόσο πάθος έπλασε η ίδια, δίχως κανένα ίχνος ενοχής.

 

Ας εξετάσουμε, λοιπόν, τι είναι πρόβλημα και τι δεν είναι:

 

Πρόβλημα είναι όταν δέχεσαι να εργάζεσαι απλήρωτες υπερωρίες και χαίρεσαι απλά επειδή έχεις μια δουλειά.

Πρόβλημα δεν είναι όταν δεν δέχεσαι να εργάζεσαι απλήρωτες υπερωρίες και δεν χαίρεσαι που κάνεις μια δουλειά που δεν έχει καμία σχέση με τα προσόντα σου, που με τόσο κόπο απέκτησες.

 

Πρόβλημα είναι όταν δέχεσαι να κάνεις μια δουλειά που με το εισόδημα που θα σου αποφέρει δεν θα μπορέσεις ποτέ να κάνεις απόσβεση του χρόνου, του κόπου και των χρημάτων που επένδυσες προκειμένου να αποκτήσεις και να καλλιεργήσεις τις ικανότητές σου.

Πρόβλημα δεν είναι όταν δεν το δέχεσαι και διαμαρτύρεσαι για τη διαρκή ματαίωση που βιώνεις και επιδιώκεις την ανατροπή μιας αδιέξοδης κοινωνικοοικονομικής κατάστασης.

 

Πρόβλημα είναι όταν ο μέσος νέος εργαζόμενος, με ασύγκριτα περισσότερα προσόντα σε σχέση με τον γηραιότερο, αμείβεται με έναν μισθό που οριακά του επιτρέπει να επιβιώσει οικονομικά μέχρι το τέλος του μήνα και να κάνει μια αποταμίευση που θα είναι από ελάχιστη έως ανύπαρκτη.

Πρόβλημα δεν είναι όταν αυτός ο νέος εργαζόμενος αναζητήσει αντισυμβατικές λύσεις (π.χ. πολλαπλά εισοδήματα, μετανάστευση, εκμετάλλευση της εκάστοτε μόδας κτλ.) προκειμένου να φτάσει στο οικονομικό επίπεδο που του αξίζει.

 

Πρόβλημα είναι όταν οι διαπλεκόμενοι και οι διεφθαρμένοι παραδίδουν μαθήματα κατά της διαπλοκής και της διαφθοράς.

Πρόβλημα δεν είναι όταν οι ακροατές/μαθητές τους αντιλαμβάνονται το μέγεθος της υποκρισίας τους και δεν τους σέβονται.

 

Πρόβλημα είναι όταν τα θύματα σέβονται τους δυνάστες τους, παραφράζοντας το ρητό του Ζαν Πωλ Σαρτρ («Μισώ τα θύματα που σέβονται τους δήμιούς τους») και συμβιβάζονται με ένα σύστημα που αν δεν οδηγήσει τους ίδιους στον τοίχο και τη συντριβή, σίγουρα θα οδηγήσει τα παιδιά τους.

Πρόβλημα δεν είναι όταν αγωνίζεσαι κατά του συστήματος αυτού και απαξιώνεις κάθε εκπρόσωπό του.

 

Πρόβλημα είναι όταν διαβάζεις ιστορία, πολιτική θεωρία, ψυχολογία, κοινωνιολογία, φιλοσοφία, παρακολουθείς βαθυστόχαστες θεατρικές παραστάσεις, θαυμάζεις την υψηλή τέχνη αλλά παραμένεις θεατής στην ίδια σου τη ζωή,  η οποία ξεκίνησε ως κωμωδία και θα καταλήξει ως δράμα με πολλές παράπλευρες απώλειες.

Πρόβλημα δεν είναι όταν βάζεις την επιστήμη και την τέχνη πάνω από την εξυπηρέτηση των προσωπικών σου βραχυπρόθεσμων συμφερόντων και επιδιώκεις την ανατροπή ενός δυσώδους πολιτικοοικονομικού συστήματος.

 

Μεγάλο πρόβλημα της εποχής είναι πως οι νέοι καλούνται να θεραπεύσουν έναν πλανήτη που οι γηραιότεροι κατέστρεψαν ολοσχερώς και συνεχίζουν να το κάνουν δείχνοντας μεταμέλεια μόνο σε επίπεδο επικοινωνίας και όχι ουσίας.

Μεγάλο πρόβλημα, αντιθέτως, σίγουρα δεν αποτελούν τα γούστα της νεολαίας ως προς την Τέχνη και γενικότερα ως προς τον τρόπο που επιλέγουν να διασκεδάζουν και να θέτουν προτεραιότητες στην προσωπική τους ζωή.

 

Πρόβλημα είναι όταν πείθεσαι ότι εν έτει 2024 οι άνθρωποι διεξάγουν πολέμους λόγω εθνικών ή θρησκευτικών διαφορών και υπερασπίζεσαι το δίκιο που άλλοι σου υπαγόρευσαν.

Πρόβλημα δεν είναι όταν συνειδητοποιείς ότι οι σύγχρονοι πόλεμοι ξεκινούν επί τη βάσει τεχνητών ζητημάτων που δημιουργούνται προς εξυπηρέτηση συγκεκριμένων πολιτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων και αρνείσαι να συμμετάσχεις ως πιόνι στη σκακιέρα.

 

Πρόβλημα είναι όταν πιστεύεις ότι όσο πιο πολλά πτυχία, πιστοποιητικά ή άλλες επιστημονικές διακρίσεις κατέχει κανείς, τόσο πιο επιτυχημένος είναι.

Πρόβλημα δεν είναι όταν κατανοείς πως η επιτυχία είναι μια έννοια εντελώς υποκειμενική και ένα μέγεθος μη μετρήσιμο και μη συγκρίσιμο.

 

Πρόβλημα είναι όταν πιστεύεις ότι οι προσωπικές επιλογές ενός ανθρώπου, ως προς τις σχέσεις ή το επάγγελμα, είναι «κολλητικές» και γι’ αυτό τον εχθρεύεσαι όταν διαφωνείς.

Πρόβλημα δεν είναι όταν κατανοείς ότι οι προσωπικές επιλογές ενός ανθρώπου αφορούν μόνο τον ίδιο, δεν είναι κολλητικές και μάλλον σε ενοχλούν επειδή είσαι εσύ ανασφαλής.

 

Πρόβλημα είναι όταν νομίζεις ότι για τα περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων ευθύνονται τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και τα βιντεοπαιχνίδια.

Πρόβλημα δεν είναι όταν κατανοείς ότι η βία μεταξύ των ανηλίκων προκαλείται επειδή οι θύτες στα σχολεία και τις πλατείες είναι θύματα στο σπίτι και υπενθυμίζεις στους υπεύθυνους, δηλαδή στους γονείς τους, ότι οι δικές τους κακές επιλογές υποθηκεύουν το μέλλον των παιδιών τους.

 

Πρόβλημα είναι όταν προσβάλλεις κάθε νέο ή/και αντισυμβατικό καλλιτέχνη που τα έργα του σε βάζουν σε σκέψεις και πιθανόν να «γκρεμίζουν» την κοσμοθεωρία σου.

Πρόβλημα δεν είναι όταν συνειδητοποιείς πως θέση στη δημοκρατία έχει εξίσου το συντηρητικό με το προοδευτικό. Το ποιο από τα δύο θα επιβιώσει μακροπρόθεσμα και θα εδραιωθεί εξαρτάται από τη διορατικότητα των εκφραστών του και τον βαθμό της μυωπίας τους. Για παράδειγμα, ο μύωπας (κυριολεκτικά) Λουδοβίκος ΙΣΤ’ άφησε τη σύζυγό του να μοιράσει παντεσπάνι στον πεινασμένο του λαό. Το αν αυτή ήταν μια διορατική επιλογή το έκρινε εν τέλει η ιστορία (και η Κονσιερζερί).

 

Εν ολίγοις, πρόβλημα είναι όταν οι υπαίτιοι των προβλημάτων προσπαθούν να αποποιηθούν των ευθυνών τους και ψάχνουν για αποδιοπομπαίους τράγους.

Πρόβλημα δεν είναι όταν οι αποδιοπομπαίοι τράγοι αντιλαμβάνονται τη θέση τους και αντιδρούν.