Πού οφείλεται η ραγδαία αύξηση της τουρκικής επιθετικότητας;

     Όπως έχει αναλυθεί σε παλαιότερο άρθρο, οι παράνομες διεκδικήσεις της Τουρκίας σε βάρος της Ελλάδας ξεκινούν από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 και συνοπτικά είναι οι εξής: Η Τουρκία 1) απειλεί πως θα κηρύξει πόλεμο στην Ελλάδα αν η τελευταία επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ναυτικά μίλια, 2)αμφισβητεί το εύρος του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου, 3) αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία πολλών κατοικημένων αλλά και ακατοίκητων νησιών, 4) αμφισβητεί τα θαλάσσια σύνορα, 5) αμφισβητεί τις αρμοδιότητες της χώρας μας εντός του FIR Αθηνών, 6) αμφισβητεί τις αρμοδιότητες της Ελλάδας εντός της περιοχής ευθύνης της για θέματα έρευνας και διάσωσης και 7) απαιτεί από την χώρα μας να αποστρατιωτικοποιήσει τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Τα φρικτά γεγονότα στην Κύπρο το 1974, η παραβίαση του ελληνικού εναερίου χώρου από τουρκικά αεροσκάφη για πρώτη φορά το 1975, οι άκρως επιθετικές τουρκικές ενέργειες στο Αιγαίο τον Μάρτιο του 1987 και τον Ιανουάριο του 1996 αλλά και το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο που υπογράφηκε το 2019 έχουν επιδεινώσει δραματικά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και έχουν απομακρύνει το ενδεχόμενο της ουσιαστικής επίλυσης των πραγματικών ελληνοτουρκικών διαφορών στη βάση του διεθνούς δικαίου. Υπενθυμίζουμε πως η μόνη διαφορά που υφίσταται μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, σύμφωνα πάντα με το διεθνές δίκαιο, είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και εσχάτως, της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η Ελλάδα έχει προτείνει επανειλημμένως στην Τουρκία να συνυπογράψουν ένα συνυποσχετικό, το οποίο θα αποτελεί ειδική συμβατική αποδοχή της αρμοδιότητας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης επί της διευθέτησης του ζητήματος της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Δυστυχώς, όμως, μέχρι σήμερα, η ελληνική πρόταση δεν έχει γίνει αποδεκτή από την τουρκική πλευρά, η οποία εξακολουθεί να διαφωνεί ως προς το περιεχόμενο των ελληνοτουρκικών διαφορών.

     Από την άνοιξη του 2020 και ύστερα δε, η κατάσταση έχει εκτραχυνθεί ακόμα περισσότερο, τόσο με τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στον Έβρο, με την απαράδεκτη εργαλειοποίηση των προσφύγων εκ μέρους της Τουρκίας και σε βάρος της Ελλάδας, όσο και με τις γνωστές σε όλους μας παράνομες κινήσεις των τουρκικών πλοίων στο Αιγαίο. Τίθεται πλέον όλο και πιο συχνά στον δημόσιο διάλογο το εξής ερώτημα: Πού οφείλεται η ραγδαία αύξηση της τουρκικής επιθετικότητας; Η απάντηση είναι επί της ουσίας μία^. Στα αναρίθμητα εσωτερικά προβλήματα της Τουρκίας και κυρίως, στην πολυπαραγοντική αποσταθεροποίηση της τουρκικής κυβέρνησης. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να αναλύσουμε αυτό το σύνθετο ζήτημα εν συντομία.

    Η Τουρκία αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια μια υπολογίσιμη περιφερειακή δύναμη, τόσο λόγω του μεγάλου της ΑΕΠ και του πληθυσμού της, όσο και εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης. Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια, η τουρκική κυβέρνηση έχει κάνει λάθος υπολογισμούς για πολλά και διαφορετικά ζητήματα, γεγονός που την οδήγησε στη λήψη λανθασμένων αποφάσεων. Αρχικά, η εργαλειοποίηση των προσφύγων της Συρίας από την Τουρκία σε βάρος της Ελλάδας και φυσικά, της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι κάτι το οποίο έγινε αντιληπτό απ’ όλα τα ευρωπαϊκά κράτη και για τον λόγο αυτό αντιμετωπίζουν πλέον την Τουρκία με καχυποψία. Ακόμα και χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία που είναι γνωστό πως διατηρούν οικονομικά συμφέροντα στην Τουρκία θεωρούν πλέον πως η χώρα αυτή εξελίσσεται σε έναν αναξιόπιστο σύμμαχο. Επίσης, οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν ενοχληθεί έντονα από τις πρόσφατες αποσταθεροποιητικές κινήσεις της Τουρκίας στη βόρεια Συρία και συγκεκριμένα, από τις προσπάθειες εξουδετέρωσης κουρδικών ομάδων στη βόρεια Συρία μέσω μυστικής οικονομικής στήριξης των μουτζαχεντίν της περιοχής από την τουρκική κυβέρνηση. Η ενόχληση των ΗΠΑ και της Ρωσίας είναι όχι μόνο έντονη αλλά και απολύτως δικαιολογημένη αφού οι Κούρδοι διαδραμάτισαν σπουδαίο ρόλο στην αντιμετώπιση ενός κοινού εχθρού, δηλαδή των τζιχαντιστών που είχαν καταλάβει πολλά τμήματα της Συρίας αλλά και του Ιράκ. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τις στρατιωτικές συμφωνίες της Τουρκίας, κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ, με τη Ρωσία αλλά και τον ύποπτο ρόλο που επιδιώκει να διαδραματίσει η τουρκική κυβέρνηση στο Αφγανιστάν υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν προκαλούν στις ΗΠΑ έντονο προβληματισμό για το θολό τοπίο που επιχειρεί να δημιουργήσει η Τουρκία και τις σκοπιμότητες που κρύβονται πίσω από αυτό.

    Ο Πρόεδρος της Τουρκίας αντιλαμβάνεται τον θυμό και την καχυποψία των Μεγάλων Δυνάμεων σε βάρος της χώρας του αλλά και τις επιπτώσεις που αυτά θα έχουν στην ήδη βεβαρημένη τουρκική οικονομία και αισθάνεται ότι πιέζεται ταυτοχρόνως από διαφορετικές κατευθύνσεις. Εντούτοις, μεγαλύτερο εσωτερικό πρόβλημα της Τουρκίας, ακόμη και από το οικονομικό, είναι το κουρδικό. Η σημερινή τουρκική κυβέρνηση φοβάται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο μια ενδεχόμενη αυτονόμηση ή απόπειρα αυτονόμησης των Κούρδων που κατοικούν στην Τουρκία, γεγονός που θα συνεπαγόταν αυτομάτως σε σοβαρή διάσπαση των τουρκικών εδαφών. Πόσο πιθανό είναι να συμβεί κάτι τέτοιο στο άμεσο μέλλον; Η ίδρυση ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, αν και αποτελεί πάγιο αίτημα των Κούρδων απανταχού, δεν συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες να πραγματοποιηθεί στο άμεσο μέλλον αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι Κούρδοι είναι ένας εσωτερικός κίνδυνος που η τουρκική κυβέρνηση μπορεί να υποτιμήσει. Αναφερόμαστε σε ένα σοβαρό κοινωνικοπολιτικό ζήτημα που πολλοί θεωρούν πως απειλεί την ίδια την ύπαρξη της Τουρκίας. Είναι πιθανό να στηρίξουν εμπράκτως οι ΗΠΑ και η Ρωσία το κουρδικό εγχείρημα ύστερα από τα πρόσφατα λάθη της Τουρκίας; Αυτή τη στιγμή μάλλον όχι αλλά εάν η Τουρκία συνεχίσει να προκαλεί πολυεπίπεδα περιφερειακά προβλήματα στηρίζοντας κοινούς εχθρούς των ΗΠΑ και της Ρωσίας, όπως είναι οι τζιχαντιστές, τότε είναι ένα ενδεχόμενο που κανείς δεν πρέπει να αποκλείσει. Παράλληλα με τις διαρκώς επιδεινούμενες τουρκοαμερικανικές και ρωσοτουρκικές σχέσεις, μένουν πίσω και οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, τόσο εξαιτίας της εργαλειοποίησης της προσφυγικής κρίσης και της ευρύτερης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην τουρκική ενδοχώρα, όσο και εξαιτίας της επιθετικής συμπεριφοράς της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο.

    Έτσι, λοιπόν, για να μπορέσει το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας να δικαιολογήσει τα πολλαπλά λάθη του απέναντι στην τουρκική κοινωνία, από την οποία και εξαρτάται προκειμένου να παραμείνει  στην ηγεσία της χώρας, επιρρίπτει τις ευθύνες στους γείτονες της Τουρκίας, δηλαδή στην Ελλάδα και την Κύπρο, ακολουθώντας επιθετική πολιτική στο Αιγαίο Πέλαγος και ευρύτερα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο προκειμένου να προκληθεί κάποιο θερμό επεισόδιο και εκμεταλλευόμενο τις διεθνείς συγκυρίες, να μπορέσει να θυματοποιηθεί και διεκδικήσει τις αξιώσεις του. Πρόκειται για μια απεγνωσμένη και επί της ουσίας επικοινωνιακή προσπάθεια του κόμματος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να παραμείνει στην εξουσία. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι έτοιμη για όλα τα ενδεχόμενα και να συνεχίσει να ενεργεί, όπως διαχρονικά πράττει, με γνώμονα το διεθνές δίκαιο αλλά και τις στέρεες δημοκρατικές αρχές που διέπουν την ίδια της την ύπαρξη.